Κατά τη διάταξη του άρθρου 920 ΑΚ, “Όποιος, γνωρίζοντας ή υπαίτια αγνοώντας, υποστηρίζει ή διαδίδει αναληθείς ειδήσεις που εκθέτουν σε κίνδυνο την πίστη, το επάγγελμα ή το μέλλον άλλου, έχει την υποχρέωση να τον αποζημιώσει”.
Όπως αναφέρεται και στην με αριθμό 1578/2025 απόφαση του Πολυμελούς Εφετείου Αθηνών, επί υποθέσεως που χειρίστηκε το δικηγορικό μας γραφείο, προϋποθέσεις για την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 920 ΑΚ, στην οποία θεμελιώνεται η δυσφήμιση ως αστικό αδίκημα είναι:
α) υποστήριξη ή διάδοση αναληθών ειδήσεων, η οποία μπορεί να γίνει με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο. Υποστήριξη είναι ο ισχυρισμός των ειδήσεων μπροστά σε τρίτους με επιχειρήματα υπέρ της αληθείας τους, ενώ διάδοση είναι η απλή ανακοίνωση (κοινολόγηση) των ειδήσεων, που άλλος έχει υποστηρίξει. Ως ειδήσεις νοούνται οι πληροφορίες, που αναφέρονται σε οποιαδήποτε περιστατικά, σχέσεις ή καταστάσεις, οι οποίες εκθέτουν σε κίνδυνο κατά τον χρόνο της υποστήριξης ή διάδοσης, ένα από τα περιοριστικά αναφερόμενα στην πιο πάνω διάταξη αγαθά, ήτοι την πίστη, το επάγγελμα ή το μέλλον του θιγόμενου. Ο ισχυρισμός ή η διάδοση να γίνεται ενώπιον τρίτου, ο οποίος μπορεί να είναι οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο ή και αρχή. Οι υποστηριζόμενες δε ή διαδιδόμενες ειδήσεις πρέπει να είναι σαφείς και συγκεκριμένες, να αναφέρονται δηλαδή σε ορισμένα γεγονότα, διότι αόριστες υπόνοιες, χωρίς αναφορά σε ορισμένα γεγονότα, δεν αποτελούν ειδήσεις. Επιπλέον, οι ειδήσεις αυτές πρέπει να είναι και αναληθείς, δηλαδή να μην αληθεύει εξ ολοκλήρου το σχετικό γεγονός ή να παρουσιάζεται παραποιημένο. Αν το γεγονός αυτό αληθεύει, δεν γεννάται ευθύνη από την προαναφερθείσα διάταξη, από δε εκείνη του άρθρου 919 ΑΚ, εφόσον βέβαια συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της,
β) γνώση ή υπαίτια άγνοια της αναλήθειας των υποστηριζομένων ή διαδιδομένων ειδήσεων. Πρέπει, δηλαδή, αυτός που υποστηρίζει ή διαδίδει τις αναληθείς ειδήσεις, να γνωρίζει ή υπαιτίως, ήτοι από αμέλεια, να αγνοεί την αναλήθεια αυτών, διαφορετικά, ευθύνη από την παραπάνω διάταξη δεν τον βαρύνει,
γ) οι υποστηριζόμενες ή διαδιδόμενες αναληθείς ειδήσεις να εκθέτουν αιτιωδώς και πραγματικά σε κίνδυνο ένα από τα προαναφερθέντα αγαθά του θιγομένου, χωρίς να αρκεί η διαπίστωση ότι αυτές είναι αφηρημένα ικανές να εκθέσουν τα αγαθά αυτά σε κίνδυνο και
δ) ύπαρξη ζημίας (περιουσιακής), αιτιώδως προκαλούμενης από την έκθεση σε κίνδυνο ενός από τα παραπάνω αγαθά (ΑΠ 389/2016 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1355/2015, ΑΠ 1352/2015, ΑΠ 265/2015 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1216/2014, ΑΠ 1251/2011 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Επιπλέον, ο παθών, εκτός από την αποζημίωση, με βάση την αδικοπραξία της διάταξης του άρθρου 920 ΑΚ, δικαιούται και χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη, που υπέστη, από τις αναληθείς ειδήσεις, λαμβανομένου υπόψη ότι το Δικαστήριο δύναται να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης σε εκείνον, που έπαθε προσβολή της τιμής του (ΑΚ 932 εδ. α’ και β’), ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης αποκατάστασης της ηθικής βλάβης γεννιέται ανεξάρτητα από την επέλευση ή μη περιουσιακής ζημίας (Μιχ. Σταθόπουλος, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, 2004, παρ. 15, αρ. 103, σελ. 318). Το ύψος δε του ποσού της προαναφερθείσας εύλογης χρηματικής ικανοποίησης καθορίζεται από το Δικαστήριο της ουσίας, ύστερα από εκτίμηση των τιθέμενων υπόψη των πραγματικών περιστατικών και ιδίως του βαθμού του πταίσματος του υποχρέου, του είδους της προσβολής, των συνθηκών τέλεσης της αδικοπραξίας, της περιουσιακής και κοινωνικής κατάστασης των μερών, καθώς και των ενδεχόμενων προσωπικών τους σχέσεων (ΟλΑΠ 19/2011 ΧρΙδ 2012.257, ΟλΑΠ 13/2002 ΝοΒ 2003.660, ΑΠ 1216/2011, ΑΠ 71/2011 ΕΕμπΔ 2012.97, ΑΠ 159/2006 Αρμ 2006.1590, ΑΠ 132/2006 Δίκη 2006.877).
Επίσης, για το ορισμένο της αγωγής χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης του ενάγοντος, συνεπεία τελεσθείσης σε βάρος του αδικοπραξίας, συνιστάμενης στην υπό του εναγόμενου εν γνώσει ή από υπαίτια άγνοια υποστήριξη ή διάδοση αναληθών (δυσφημιστικών) ειδήσεων, που εκθέτουν σε κίνδυνο την πίστη και το μέλλον του (ΑΚ 920 και 932) και προσβάλλουν παράλληλα την προσωπικότητά του (ΑΚ 57, 59 και 914), αρκεί από απόψεως περιγραφής του αντικειμένου της διαφοράς, η αναφορά στο αγωγικό δικόγραφο της υπαίτιας και παράνομης αδικοπρακτικής σε βάρος του συμπεριφοράς του εναγόμενου, ήτοι η υπ’ αυτού υποστήριξη ή διάδοση, εν γνώσει της αναλήθειας τους ή από υπαίτια άγνοιά του, αναληθών ειδήσεων, που έθεσαν σε κίνδυνο την πίστη και το μέλλον του ενάγοντος (ΑΠ 265/2015, ΑΠ 82/2013 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Για να γεννηθεί μάλιστα αξίωση προστασίας από προσβολή της προσωπικότητας κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 920 και 932 του ΑΚ, είναι αδιάφορη για τον χαρακτήρα της προσβολής ως παράνομης, η φύση της διάταξης, που ενδέχεται να παραβιαστεί με την προσβολή, η οποία έτσι μπορεί να ανήκει σε οποιοδήποτε κλάδο ή τμήμα του δικαίου (ΑΠ 756/2011, ΑΠ 408/2007 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Επομένως, η προσβολή της προσωπικότητας μπορεί να προέλθει και από ποινικού κολάσιμη πράξη (ΑΠ 1355/2015, ΑΠ 1352/2015, ΑΠ 265/2015, ΑΠ 1750/2014, ΑΠ 1216/2014, ΑΠ 756/2011, ΑΠ 408/2007, ΜονΕφΘεσ 15/2021 Αρμ 2021.2025).
