Κατά τη διάταξη του άρθρου 1510 §1 εδ. α’ ΑΚ, «η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου», ενώ κατά το άρθρο 1510 §1 εδ. β’ ΑΚ, «η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, την διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του». Η επιμέλεια, επομένως, με βάση τα παραπάνω, αποτελεί μία από τις τρεις λειτουργίες της γονικής μέριμνας, είναι, δε, η σημαντικότερη εξ αυτών, αφού αποσκοπεί στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του τέκνου, και αποτελεί τον πυρήνα του γονεϊκού λειτουργήματος.
Κατά τη διάταξη του άρθρου 1518 §1 ΑΚ, «η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, την μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του». Όπως μπορεί πολύ εύκολα να γίνει αντιληπτό, οι ως άνω έννοιες όχι απλώς είναι πολύ γενικές, αλλά σε ένα βαθμό αλληλοκαλύπτονται. Για να γίνει πιο άμεσα αντιληπτό το τι περιλαμβάνει η επιμέλεια, έχει κριθεί νομολογιακά (εξειδικεύοντας έτσι τη διάταξη του άρθρου 1518 §1 ΑΚ), ότι σε αυτήν περιλαμβάνεται κάθε θέμα που σχετίζεται με την ανάπτυξη της σωματικής, της πνευματικής και της ψυχικής προσωπικότητας του ανήλικου τέκνου, και πιο συγκεκριμένα, ζητήματα όπως η στέγη, το ντύσιμο, η τροφή, η υγεία, η μόρφωση, η επαγγελματική εκπαίδευση και η ηθική και θρησκευτική του διαπαιδαγώγηση (ΑΠ 2046/2013, ΜΠρΑθ 204/2017, ΜΠρΛαρ 190/2017).
Εξαιρετικής σημασίας, σε κάθε περίπτωση, είναι το γεγονός πως, στην περίπτωση της επιμέλειας, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τους γονείς το «βέλτιστο συμφέρον του τέκνου», ενώ οι γονείς πρέπει, ασκώντας την επιμέλεια, να έχουν ως σκοπό και στόχο την ελεύθερη και ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας του τέκνου τους. Σε περίπτωση που κατά την άσκηση της επιμέλειας, δεν λαμβάνονται υπόψη από τους γονείς τα παραπάνω, τότε η παράβαση των καθηκόντων αυτών αποτελεί κακή άσκηση της γονικής μέριμνας, κατά το άρθρο 1532 ΑΚ, και μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στην αφαίρεσή της, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Από τις παραπάνω αναφερόμενες λειτουργίες της επιμέλειας, η ανατροφή είναι η σημαντικότερη. Στην έννοια της ανατροφής περιλαμβάνονται όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την ικανοποίηση τόσο των υλικών αναγκών του τέκνου, όσο και για την σωματική του ασφάλεια, την υγεία του, την κοινωνική, ηθική και θρησκευτική του διάπλαση, καθώς και την διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Η εν τοις πράγμασι ανατροφή του τέκνου συναντά αναπόφευκτα την εφαρμογή σωφρονιστικών μέτρων, στα οποία περιλαμβάνονται οι επιπλήξεις, ο περιορισμός εξόδου, η στέρηση χρημάτων και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, ενώ, ακόμη και οι πιο ελαφρές σωματικές τιμωρίες, ρητώς αποκλείονται από τα επιτρεπτά μέσα σωφρονισμού, ιδίως μετά την ποινικοποίησή τους με τον Ν. 3500/2006.
Η μόρφωση του τέκνου περιλαμβάνει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα του επιτρέψουν μελλοντικά την ένταξή του στην κοινωνική και οικονομική ζωή, ως ενήλικο άτομο με ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Η έννοια της μόρφωσης, η οποία είναι ευρύτερη της έννοιας της εκπαίδευσης, αφορά κυρίως την παροχή εξωσχολικής παιδείας, ενώ η δεύτερη αφορά την σχολική και επαγγελματική εκπαίδευση.
Η επίβλεψη του τέκνου συνίσταται στον έλεγχο της ζωής, της διαγωγής και των συναναστροφών του τέκνου, πάντα βέβαια μέσα σε φυσιολογικά όρια. Η επίβλεψη πρέπει να στοχεύει στην αποτροπή των κινδύνων που απειλούν το ανήλικο τέκνο, χωρίς όμως να εμποδίζεται η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Τέλος, ο τόπος διαμονής του τέκνου, αν και έχει αρχίσει να αποσυνδέεται από την έννοια της επιμέλειας, αφορά κυρίως τις περιπτώσεις λύσης ή ακύρωσης του γάμου, ή περιπτώσεις που οι σύζυγοι είναι σε διάσταση (περιπτώσεις δηλαδή κατά τις οποίες οι σύζυγοι δεν ζουν μαζί στην ίδια στέγη). Κατά την Αιτιολογική Έκθεση του σχετικού άρθρου, ο καθορισμός του τόπου διαμονής αποσκοπεί στην αποφυγή συγχύσεων και εντάσεων από τον μη καθορισμό του τόπου διαμονής του ανήλικου τέκνου και του γονέα με τον οποίο διαμένει, ενώ, κατά το άρθρο 1519 §2 ΑΚ, ο καθορισμός του τόπου διαμονής συντελεί στην αποφυγή της αυθαίρετης μετακίνησης του παιδιού σε άλλον τόπο κατοικίας κατόπιν μονομερούς απόφασης του ενός γονέα, πράξη που μπορεί να περιορίσει τόσο το δικαίωμα άσκησης επιμέλειας του άλλου γονέα, όσο και το δικαίωμα επικοινωνίας.
